Bari / Ark. Xhelal Lloncari

Nga: URBANmagnet - 2014-09-03

Shkrim nga Arkitekti Xhelal Lloncari. TÃ« gjithÃ« ne kemi fotografi; tÃ« vjetra dhe tÃ« reja. TÃ« gjitha ato ruajnÃ« nÃ« vete njÃ« kohÃ« dhe njÃ« rrÃ«fim. Kur i shikojmÃ« na kthejnÃ« nÃ« kohÃ«, nÃ« Ã§astin kur janÃ« bÃ«rÃ« dhe na flasin, rrÃ«fejnÃ« njÃ« tregim shumÃ« mÃ« tÃ« gjatÃ« se vetÃ« Ã§asti i â€œndalurâ€ nÃ« to. Ato tregime pÃ«rveÃ§ qÃ« ringjallin kujtime, ato pÃ«rcjellin te gjeneratat e reja historitÃ« e tÃ« kaluarÃ«s, iu mundÃ«sojnÃ« tÃ« krahasojnÃ« kohÃ«t, tÃ« nxjerrin pÃ«rfundim

-fotografitÃ« e vjetra

TÃ« gjithÃ« ne kemi fotografi; tÃ« vjetra dhe tÃ« reja. TÃ« gjitha ato ruajnÃ« nÃ« vete njÃ« kohÃ« dhe njÃ« rrÃ«fim. Kur i shikojmÃ« na kthejnÃ« nÃ« kohÃ«, nÃ« Ã§astin kur janÃ« bÃ«rÃ« dhe na flasin, rrÃ«fejnÃ« njÃ« tregim shumÃ« mÃ« tÃ« gjatÃ« se vetÃ« Ã§asti i â€œndalurâ€ nÃ« to. Ato tregime pÃ«rveÃ§ qÃ« ringjallin kujtime, ato pÃ«rcjellin te gjeneratat e reja historitÃ« e tÃ« kaluarÃ«s, iu mundÃ«sojnÃ« tÃ« krahasojnÃ« kohÃ«t, tÃ« nxjerrin pÃ«rfundime tÃ« drejtpÃ«rdrejta mbi rrugÃ«n e kaluar nga tÃ« parÃ«t. Shohin qartÃ« rrugÃ«n e tanishme dhe e imagjinojnÃ« tÃ« ardhmen dhe nÃ« njÃ« farÃ« mÃ«nyrÃ« behÃ«n pjesÃ« e kohÃ«s sÃ« kaluar; e â€œjetojnÃ«â€ njÃ« tÃ« shkuar.
ShtÃ«pitÃ« tona ku jemi rritÃ«, lagjja , qyteti qÃ« tÃ« gjitha janÃ« â€œfotografiâ€ qÃ« skalitÃ«n thellÃ« nÃ« mendjet tona dhe bÃ«hen udhÃ«rrÃ«fyes bazÃ« pÃ«r perceptimin dhe konceptimin e hapÃ«sirÃ«s qÃ« na rrethon.
Prishtina si dhe qytetet tona tÃ« tjera kanÃ« pasur, disa i kanÃ« akoma, fotografi qÃ« rrÃ«fenin pÃ«r tÃ« kaluarÃ«n e largÃ«t dhe tÃ« afÃ«rt tonÃ«n. Ne nuk i ruajtÃ«m ato, i â€œretushuamâ€ shumicÃ«n e tyre. Kemi ndÃ«rhy nÃ« rrÃ«fimin e qytetit, e kemi bÃ«rÃ« konfuz dhe tÃ« paqartÃ«. E kemi hijezuar tÃ« kaluarÃ«n, e mjegullojmÃ« tÃ« tashmen dhe e kÃ«pusim imagjinatÃ«n pÃ«r tÃ« ardhmen.
Kujdesin qÃ« e tregojmÃ« pÃ«r fotografitÃ« personale, familjare, duhet ta kultivojmÃ« edhe pÃ«r fotografitÃ« e qyteteve tona.

-bari

NjÃ« popull i vrarÃ«, i plagosur, i traumatizuar nÃ« njÃ« vend politikisht tÃ« pa-pÃ«rkufizuar Ã§farÃ« ishim ne nÃ« KosovÃ«n e pasluftÃ«s, kishte shumÃ« kÃ«rkesa, shumÃ« dÃ«shira pÃ«r mirÃ«qenie, pÃ«r njÃ« jetÃ« mÃ« tÃ« mirÃ«. KÃ«to sollÃ«n deri te vÃ«rshimi i qyteteve, tÃ« ardhurit rishtas kishin nevojÃ« pÃ«r banim dhe shumÃ« Ã§ka tjetÃ«r, mundÃ«sitÃ« i kishin modeste kurse pushteti i ri ishte ne pozicion jo premtues pÃ«r menaxhimin e situatÃ«s nÃ« kÃ«tÃ« lami qÃ« ndrydhej nga kÃ«rkesat tjera me mÃ« shumÃ« prioritet.

Qyteti u mbi-ndÃ«rtua, u ndÃ«rtua pa kritere tÃ« qarta urbanistike dhe arkitektonike. Pushteti me kohÃ« arriti tÃ« bÃ«jÃ« frenimin e kÃ«tyre dukurive deri nÃ« njÃ« shkallÃ« tÃ« konsiderueshme duke i dhÃ«nÃ« fund kÃ«saj periudhe tÃ« cilÃ«n lirishtÃ« mund ta konsiderojmÃ« si pasojÃ« e luftÃ«s.
Filluan tÃ« hartohen planet zhvillimore urbanistike tÃ« gjitha qyteteve, me gjithÃ« zbrazÃ«tirat ligjore tÃ« cilat nuk garantojnÃ« planifikim tÃ« suksesshÃ«m, por sidoqoftÃ« paraqesin njÃ« hap pÃ«rpara.

NjÃ« fenomen, nga shumÃ« qÃ« janÃ« tÃ« pranishÃ«m, Ã«shtÃ« mÃ« brengosÃ«si, veÃ§anÃ«risht pÃ«r PrishtinÃ«n, mungon nÃ« tÃ«rÃ«si vizioni pÃ«r zhvillimin e tij, pÃ«r ruajtjen dhe kultivimin e â€œfotografisÃ«â€, peizazhit urbanistik tÃ« qytetit.

Kryeqyteti shihet, perceptohet vetÃ«m si strukturÃ« fizike e pa shpirt. Nuk ndjejmÃ« aspak dashuri pÃ«r te. Problemet zgjidhen ose provohen tÃ« zgjidhÃ«n pasi qÃ« ato tÃ« jenÃ« shfaqur, asgjÃ« nuk parashikohet. Kjo Ã«shtÃ« pasojÃ« e filozofisÃ«, e mÃ«nyrÃ«s sÃ« tÃ« menduarit pÃ«r qytetin.
BazÃ« e veprimit urbanistik Ã«shtÃ« kryesisht indi ekzistues. Qasja e tillÃ« shpesh nÃ« vend se tÃ« ofroj zgjidhje e rÃ«ndon edhe mÃ« shumÃ« frymÃ«marrjen e qytetit, problemet pÃ«rkohÃ«sisht zbuten, por ato pas njÃ« kohÃ« tÃ« shkurtÃ«r rÃ«ndohen edhe mÃ«, mbesin kronike. Qytetet tona e kanÃ« vuajtur pÃ«r gjysmÃ« shekulli mÃ«nyrÃ«n e tillÃ« tÃ« planifikimit. Mbi indin urbanistik tÃ« trashÃ«guar u veprua pas luftÃ«s sÃ« dytÃ« botÃ«rore. U â€œmodernizuanâ€ qytetet u zgjeruan rrugÃ«t nÃ« po ato shtigje qÃ« ishin mÃ« parÃ«. Tash e bÃ«jmÃ« tÃ« njÃ«jtÃ«n gjÃ«.

NdÃ«rtimet e reja tÃ« objekteve institucionale dhe kulturore pÃ«r tÃ« cilat ka shumÃ« nevojÃ« Prishtina, ose janÃ« ndÃ«rtuar ose parashihen tÃ« ndÃ«rtohen aty ku Ã«shtÃ« â€œzbrazÃ«tâ€. Kjo mÃ«nyrÃ« edhe pse e â€œplanifikuarâ€ nuk ofron zgjidhje pÃ«rveÃ§ strehimit tÃ« zyrtarÃ«ve gjatÃ« orarit tÃ« punÃ«s. Objektet e tilla humbin nga karakteri, roli i tyre nÃ« shoqÃ«ri dhe hierarkinÃ« hapÃ«sinore dhe si tÃ« tilla shkaktojnÃ« stres urban, pÃ«r shkak tÃ« largÃ«sive tÃ« mÃ«dha nÃ« mes objekteve qÃ« pÃ«r nga funksioni duhen tÃ« jenÃ« afÃ«r njÃ«ra tjetrÃ«s. NÃ« aspektin urbanistik kÃ«to zhvillime mÃ« shumÃ« i ngjasojnÃ« barit i cili mbin nÃ« Ã§do plasÃ« dhe Ã§do vend tÃ« â€œzbrazÃ«tâ€ se sa njÃ« planifikimi qÃ« rezulton me njÃ« qytetet funksional dhe mbi tÃ« gjitha frymÃ«zues pÃ«r gjeneratat e tashme dhe tÃ« ardhme.

Objektet e karakterit publik, administrativ dhe kulturor duhen tÃ« ngritÃ«n aty ku e kanÃ« vendin e jo atje ku Ã«shtÃ« zbrazÃ«t. Prishtina duhet ta paguaj koston e lartÃ« tÃ« ngastrave pÃ«r kÃ«to objekte po deshÃ«m ta bÃ«jmÃ« qytet!

-akulli i pa ngrirÃ«

Shikimi. Ecim rrugÃ«ve tÃ« PrishtinÃ«s (ecim tingÃ«llon bukur, s`di ndonjÃ« term tjetÃ«r pÃ«r kÃ«tÃ« aktivitet tÃ« domosdoshÃ«m tÃ« njeriut, pÃ«r kalimin e njÃ« distance nÃ« kÃ«mbÃ«, e qÃ« Ã«shtÃ« i ndÃ«rthurur me kÃ«rcime, kapÃ«rcime, shtyrje, fÃ«rkime, pÃ«rdredhje kÃ«mbÃ«sh, ndrydhje nÃ« mes tÃ« metalit dhe betonit) e gjuajmÃ« shikimin, ose tretÃ«t vetÃ«, gjithandej dhe thuajse nuk shohim asgjÃ«. AsgjÃ« nuk na pengon. Jemi plotÃ«sisht tÃ« pa interesuar, tÃ« topitur ndjenjash. Pyes veten, a Ã«shtÃ« kjo indiferencÃ« nevojÃ« pÃ«r tÃ« mbijetuar apo luks qÃ« na zhvesh tÃ«rÃ«sisht nga humanizmi?

-te berberi

ArkitekturÃ« e mjerimit apo mjerim i arkitekturÃ«s? Ky mendim me vÃ«rtitet nÃ« kokÃ« tek sa shikoj objektet e reja tÃ« cilat janÃ« ngritur nÃ« dekadÃ«n e fundit. QÃ« tÃ« gjitha pothuajse janÃ« veshur me llamarinÃ«, me xhama lloj-lloj bojnash, me lloj-lloj kulmesh; qÃ« tÃ« gjitha janÃ« tÃ« fryra deri nÃ« cepat e skajshme tÃ« parcelÃ«s, kanÃ« maksimumin e pÃ«rkohshÃ«m tÃ« kateve, sepse pikÃ«n mbi â€œIâ€ tÃ« mrekullive tona ia venÃ« â€œpÃ«rfundimetâ€ e shumÃ« objekteve tÃ« reja. Ato â€œpÃ«rfundojnÃ«â€ me ankera pÃ«r vazhdimin e ndÃ«rtimit nÃ« njÃ« kohÃ« tÃ« ardhshme. KÃ«to ankera kanÃ« trajta tÃ« ndryshme: tÃ« padukshme, tÃ« dukshme e bile-bile ndonjÃ«herÃ« kanÃ« trajtim arkitektonik, u jepen forma kompozicionale.

NjÃ« ditÃ« duke shkuar te berberi provoja disi ta kuptoja kÃ«tÃ« agresivitet potencial pÃ«r t`ia shqyer barkun akoma qiellit mbi qytetin tonÃ«. Me tu ulur pÃ«r ta pritur radhÃ«n dora me shkoi mbi njÃ« revistÃ« qÃ« fliste pÃ«r gjendjen e teatrove nÃ« botÃ«, kujtoi se aty e gjeta edhe pÃ«rgjigjen pÃ«r aktualitetin arkitektonik qÃ« po e jetojmÃ«. E shfletova.
SethBaumrin, nuk kisha dÃ«gjuar pÃ«r te kurrÃ« pÃ«r Ã§ka mÃ« erdhi keq , e qÃ« ishte Kryesues i Arteve Teatrore dhe tÃ« Komunikimit nÃ« Kolegjin JohnJai tÃ« DrejtÃ«sisÃ« Penale. Ã‹shtÃ« regjisor, historian i teatrit dhe autor i shumÃ« shkrimeve mbi teatrin nÃ« tÃ«rÃ« botÃ«n. NÃ« fundin e vÃ«shtrimit qÃ« e lexova Baumrin shkruan : â€œDo tÃ« mÃ« pÃ«lqente tÃ« isha nÃ« gjendje t`i dÃ«rgoja studentÃ«t e Shteteve tÃ« Bashkuara, nÃ« shtetet ku nuk do tÃ« kishin njÃ« ide shumÃ« tÃ« qartÃ« tÃ« asaj se Ã§ka kanÃ« pÃ«rjetuar njerÃ«zit nÃ« dhjetÃ« vjetÃ«t e fundit, njÃ«zet vjetÃ«t e fundit apo edhe nÃ« njÃ«qind vjetÃ«t e fundit. Andaj ju thÃ«rras tÃ« gjithÃ«ve qÃ« tÃ« mÃ« bashkoheni nÃ« pÃ«rpjekjen pÃ«r ta themeluar dhe ushqyer Institutin pÃ«r Krime Kulturore.â€

UnÃ« jam : PÃ«r.

Arkitekt, Xhelal Lloncar /profesor nÃ« FNA-ArkitekturÃ«

ogin

rkitektët

rodukte

Dino Qeramika

dërtimtarët

rtistët

ajmet më të lexuara

Fillon projektimi i AutostradÃ«s sÃ« Dukagjinit

Ministri i InfrastrukturÃ«s, Pal Lekaj, sot nÃ«nshkroi kontratÃ«n pÃ«r hartimin e projektit zbatues pÃ«r ndÃ«rtimin e autostradÃ«s Istog â€“ PejÃ« â€“ DeÃ§an â€“ GjakovÃ« â€“ Prizren, nÃ« gjatÃ«si 91 kilometra.

Top 10 softuerÃ«t e arkitekturÃ«s dhe inxhinierisÃ«

ArkitektÃ«ve, inxhinierÃ«ve dhe dizajnerÃ«ve tÃ« ndryshÃ«m tashmÃ« puna u Ã«shtÃ« lehtÃ«suar. Ky lehtÃ«sim vjen si pasojÃ« e pÃ«rdorimit tÃ« softuerÃ«ve tÃ« modelimit 3D, qÃ« mundÃ«sojnÃ« krijimin e njÃ« pÃ«rmbledhje tÃ« njÃ« ndÃ«rtese ose paraqitjen e shpejtÃ« tÃ« ideve tÃ« reja tÃ« projektimit.

Arkitektura nuk Ã«shtÃ« veÃ§ profesion, por Ã«shtÃ« edhe mision

Profesori i ArkitekturÃ«s nÃ« Fakultetin e NdÃ«rtimtarisÃ« dhe ArkitekturÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« PrishtinÃ«s, Xhelal LlonÃ§ari, ka thÃ«nÃ« pÃ«r NdÃ«rtimi.info se arkitektura nuk Ã«shtÃ« vetÃ«m profesion â€“ porse Ã«shtÃ« edhe mision.