Java e ArkitekturÃ«s nÃ« PrishtinÃ« - PAW

Nga: URBANmagnet - 2016-07-12

PÃ«r nga natyra jam optimist i pa pÃ«rmirÃ«sueshÃ«m, ndoshta kam bÃ«rÃ« â€œgabime strategjikeâ€ nÃ« disa raste, pasi nuk po mundem tÃ« korrespondoi me rrethin nÃ« tÃ« cilin jam i detyruar tÃ« jetoi.

Autor: Arch. Ylber Vokshi -Ylli

PÃ«r nga natyra jam optimist i pa pÃ«rmirÃ«sueshÃ«m, ndoshta kam bÃ«rÃ« â€œgabime strategjikeâ€ nÃ« disa raste, pasi nuk po mundem tÃ« korrespondoi me rrethin nÃ« tÃ« cilin jam i detyruar tÃ« jetoi. ShumÃ« dukuri qÃ« kanÃ« ndodhur nÃ« vitet e pas luftÃ«s nÃ« fushÃ«n e Planifikimit HapÃ«sinor, Urbanizmit dhe ArkitekturÃ«s i kam kritikuar me qÃ«llime dhe metoda konstruktive, duke propozuar zgjidhje konkrete, pÃ«r tÃ« sensibizuar sÃ« pari profesionistÃ«t e fushÃ«s pastaj vendimmarrÃ«sit dhe opinionin e gjerÃ« publikÃ«. PÃ«r fat tÃ« keq, nÃ« njÃ« shoqÃ«ri si e jona, jam keqkuptuar, keqpÃ«rdorur e pÃ«r kÃ«tÃ« jam anatemuar, tentuar tÃ« mÃ« izolojnÃ«, por rrugÃ«timi im i drejtÃ« ende po vazhdon.

Ã‡do aktivitet apo ndodhi lidhur me ArkitekturÃ«n, Urbanizmin apo Planifikimin HapÃ«sinor tÃ« territorit nÃ« KosovÃ«, gjithnjÃ« e kam pÃ«rshÃ«ndetur dhe pÃ«rkrahur pa marr parasysh seriozitetin, kualitetin apo rÃ«ndÃ«sinÃ« e tyre. Volumi dhe prezenca e tyre Ã«shtÃ« simbolike nÃ« krahasim me kÃ«rkesat dhe nevojat qÃ« janÃ« evidente, duke e pÃ«rceptuar realitetin e zymtÃ« nÃ« fushÃ«n e ndÃ«rtimit dhe organizimit tÃ« territorit nÃ« vendin tonÃ«. Ende nÃ« KosovÃ« nuk e kemi komoditetin tÃ« jemi kritik konstruktiv pasi ato ndodhi mungojnÃ« tek ne, si rezultat i qasjes negative ndaj problematikÃ«s sÃ« ndÃ«rtimit nÃ« pÃ«rgjithÃ«si, ku vendi i ArkitekturÃ«s dhe Urbanizmit Ã«shtÃ« nÃ« ekstrem i margjinalizuar.

Fajtori kryesor pÃ«r kÃ«tÃ« situatÃ« tÃ« krijuar pa dyshim janÃ« arkitektÃ«t dhe pjesÃ«marrÃ«sit e tjerÃ« nÃ« ndÃ«rtim, tÃ« cilÃ«t nÃ« mÃ«nyrÃ« tÃ« pa turpshme iu nÃ«nshtruan presioneve jo-parimore tÃ« vendimmarrÃ«sve nÃ« tÃ« dy nivelet shtetÃ«rore. KÃ«to synime tÃ« politik-bÃ«rÃ«sve kanÃ« ekzistuar, ekzistojnÃ« dhe do tÃ« ketÃ« edhe nÃ« tÃ« ardhmen, Ã«shtÃ« obligim i profesionistÃ«ve ti bindin ata qÃ« me forcÃ«n e argumenteve tÃ« bazuara nÃ« anÃ«n kreative artistike, pastaj nÃ« anÃ«n teknike, duke u bazuar nÃ« rregullat teknike, dhe ato ligjore. SÃ« pari duhet respektuar Kodin Etik tÃ« arkitektÃ«ve dhe tÃ« profesionit,tÃ« cilin pak kush e ka lexuar apo respektuar. Kur tÃ«rÃ« kÃ«saj i shtohet edhe mos dhÃ«nia e pÃ«rgjegjÃ«sisÃ« pÃ«r veprimet e bÃ«ra nÃ« kÃ«to vitet e pas luftÃ«s, atÃ«herÃ« as qÃ« befason injorimi total i kÃ«saj situate tÃ« krijuar nÃ« PrishtinÃ« nga ana e organizatorit tÃ« manifestimit tÃ« PAW-it.

Kaluan katÃ«r (4) edicione tÃ« aktivitetit e ne po sillemi thua se asgjÃ« nuk ka ndodhur kÃ«to vite nÃ« PrishtinÃ«, nÃ« urbanistikÃ«n dhe arkitekturÃ«n e qytetit i cili Ã«shtÃ« edhe kryeqyteti i shtetit tÃ« KosovÃ«s, ku janÃ« lejuar mbi 40 000 ndÃ«rtime pa leje qÃ« nÃ«nkupton pa kontroll shtetÃ«ror. NÃ« mesin e aktorÃ«ve dhe pjesÃ«marrÃ«sve nÃ« PAW kishte shumÃ« aktorÃ« aktiv qÃ« kanÃ« kontribuar me tÃ« madhe nÃ« krijimin e kÃ«saj situate kaotike nÃ« kryeqytet. NÃ« asnjÃ« rast nuk kanÃ« reaguar pÃ«r situatÃ«n e krijuar, por me tÃ« madhe kanÃ« bashkÃ«punuar me ata qÃ« tÃ«rÃ« njÃ« qytet e kanÃ« pru nÃ« greminÃ«n e shkatÃ«rrimit, thua se Prishtina Ã«shtÃ« â€œtokÃ« e huajâ€ nÃ« univers.

JanÃ« tÃ« mirÃ«seardhura kÃ«to aktivitete tÃ« zhvilluara nga organizatorÃ«t, tÃ« financuara edhe nga pÃ«rkrahÃ«sit dhe partnerÃ«t tÃ« ndryshÃ«m. PÃ«r komunitetin profesional tÃ« arkitektÃ«ve, shkÃ«mbimi i pÃ«rvojave dhe njoftimi me lÃ«vizjet dhe trendet e reja nÃ« projektimin arkitektonik dhe urban nÃ« regjion e ma gjerÃ«, vetÃ«m do tÃ« jenÃ« njÃ« motiv shtesÃ« pÃ«r punÃ« kreative. Por, zhvillimi i kÃ«tyre ndodhive duke e apstrahuar realitetin e zymtÃ« tÃ« gjendjes reale nÃ« tÃ«rÃ« territorin e KosovÃ«s e posaÃ§Ã«risht nÃ« PrishtinÃ«, sipas meje Ã«shtÃ« njÃ« mashtrim optik, i pa tolerueshÃ«m pasi njÃ« qasje e tillÃ« vetÃ«m rritÃ« ndasitÃ« e mÃ«dha nÃ« mes realitetit dhe dÃ«shirave tona. Kjo qasje mundet tÃ« jetÃ« kontra-produktive pÃ«r shumicÃ«n e banorÃ«ve tÃ« kryeqytetit tÃ« cilÃ«t shumÃ« vÃ«shtirÃ« janÃ« duke e pÃ«rjetuar situatÃ«n e krijuar urbane ku bukuria nÃ« arkitekturÃ« Ã«shtÃ« vetÃ«m njÃ« nocion pÃ«r ta dÃ«shiruar. NÃ« kÃ«tÃ« mÃ«nyrÃ«, kjo vetÃ«m po rritÃ« ndasitÃ« e mÃ«dha nÃ« shoqÃ«ri qÃ« janÃ« rrezik i madh pÃ«r shtetin nÃ« tÃ« ardhmen, qÃ« disa po e neglizhojnÃ«.

A ka arkitekturÃ« autoktone nÃ« PrishtinÃ«, sa Ã«shtÃ« ndikimi i tÃ« kaluarÃ«s nÃ« veprat e sotme, si janÃ« edukuar gjeneratat e reja tÃ« arkitektÃ«ve, sa janÃ« ndikimet e trendeve ndÃ«rkombÃ«tare tek ne, a ka raste origjinaliteti apo e tÃ«ra ajo qÃ« Ã«shtÃ« projektuar dhe ndÃ«rtuar nÃ« PrishtinÃ« dhe KosovÃ« Ã«shtÃ« vetÃ«m kopje e zbehtÃ« e asaj Ã§ka ka ndodhur dhe ndodh nÃ« botÃ«n e arkitekturÃ«s. Ka raste tÃ« rralla ku janÃ« tentuar imitime tÃ« sÃ« kaluarÃ«s autoktone, ato orvatje zakonisht kanÃ« dÃ«shtuar si vepra tÃ« kiÃ§it klasik nÃ« arkitekturÃ« me porosi dhe pamje neveritÃ«se qÃ« irritojnÃ«.

Ana urbane e tÃ«rÃ«sive tÃ« ndÃ«rtuara nÃ« vitet e pas luftÃ«s as qÃ« ia vlen tÃ« pÃ«rmendet, Ã«shtÃ« ndÃ«rtuar me leje e pa leje, fare duke mos i pÃ«rfillur rregullat dhe standardet elementare tÃ« urbanistikÃ«s. JanÃ« punuar disa dokumente urbane gjysmake fare pa respektua legjislacionin nÃ« fuqi, kualiteti i atyre â€œplaneve rregullueseâ€ tÃ« punuara nga arkitektÃ«t dhe urbanistÃ«t e â€œshpifurâ€ ishin ekstrem tÃ« dobÃ«ta, tÃ« pa realizueshÃ«m pasi nuk ishin tÃ« bazuara nÃ« tÃ« dhÃ«nat reale. KÃ«shtu projektuan arkitektÃ«t nÃ« PrishtinÃ« duke iu nÃ«nshtruar disa kritereve in-ekzistonte tÃ« fushÃ«s qÃ« i pÃ«rkasin, fare duke mos u brengosur pÃ«r kualitetin e jetÃ«s sÃ« varfÃ«r urbane nÃ« kryeqytet dhe pÃ«r perspektivÃ«n e gjeneratave tÃ« ardhshme.

PrishtinÃ«s tani i duhen rehabilitimet urbane detale e tÃ« gjitha zonave tÃ« qytetit gjegjÃ«sisht tÃ« gjitha planeve rregulluese ekzistuese, qÃ« duhet punuara me profesionalizÃ«m tÃ« lartÃ«, nÃ« frymÃ«n e tÃ« gjitha tÃ« arriturave urbanÃ« nÃ« praktikÃ«n ndÃ«rkombÃ«tare tÃ« harmonizuara me traditÃ«n dhe kulturÃ«n e mjedisit, kjo deri me tani i ka munguar asaj. Ã‡do kopjim i teorive dhe eksperiencave tjera do tÃ« na dÃ«rgon nÃ« njÃ« humnerÃ« tÃ« re urbane si deri me tani.

Sa kisha pas dÃ«shirÃ« qÃ« kÃ«to aktivitete tÃ« javÃ«s sÃ« ArkitekturÃ«s nÃ« PrishtinÃ« (Prishtina Architecture Week-PAW) ti pÃ«rjetojmÃ« si shtytje tÃ« reja pÃ«r tÃ« inspiruar, motivuar arkitektÃ«t e rinj tÃ« vazhdojnÃ« rrugÃ«timin e tyre profesional drejt arritjeve tÃ« reja nÃ« fushÃ«n e ArkitekturÃ«s dhe Urbanizmi. KÃ«tÃ« qÃ« po e mundÃ«sojnÃ« teknologjitÃ« e reja nÃ« botÃ«n e re globale, ku tendencat e uniformimit tÃ« artit dhe arkitekturÃ«s, do tÃ« jenÃ« sfida madhore nÃ« mbrojtjen dhe ruajtjen e identitetit autokton urban dhe arkitektonik tÃ« KosovÃ«s. PÃ«r fat tÃ« keq me sjelljet tona tÃ« deri tanishme shumÃ« pak iu kemi ofruar gjeneratave tÃ« reja tÃ« profesionistÃ«ve tÃ« ardhshÃ«m, tÃ« cilÃ«t i pret punÃ« e mundimshme shumÃ«vjeÃ§are pÃ«r tÃ« korrigjuar gabimet e shumta tÃ« bÃ«ra, aty ku Ã«shtÃ« e mundur.

Uroi qÃ« kÃ«to vasha dhe djelmosha tÃ« zgjedhin rrugÃ«n origjinale tÃ« profesionit tÃ« tyre pa marr nÃ« konsideratÃ« kualitetin e varfÃ«r tÃ« afruar nga shkollat e arkitekturÃ«s nÃ« KosovÃ«. NÃ« botÃ«n globale dhe arritjet teknologjike nÃ« internet dhe rrjetet sociale, qasja drejtÃ« diturive dhe arritjeve tÃ« reja nÃ« arkitekturÃ« dhe urbanizÃ«m Ã«shtÃ« lehtÃ«suar shumÃ«, vetÃ«m duhet pasur vullnet tÃ« madh pÃ«r punÃ« kreative dhe durim tÃ« Ã§eliktÃ« pÃ«r tÃ« vepruar nÃ« mjedisin tonÃ«. TrashÃ«gimia e kaluar, posaÃ§Ã«risht e viteve tÃ« fillim shekullit tÃ« ri, nuk duhet tâ€™iu shÃ«rben si model i punÃ«s sÃ« tyre kreative por si njÃ« realitet i hidhur, si njÃ« e dhÃ«nÃ« se si nuk duhet punuar nÃ« tÃ« ardhmen. /URBANmag.net

ogin

rkitektët

rodukte

Dino Qeramika

dërtimtarët

rtistët

ajmet më të lexuara

Fillon projektimi i AutostradÃ«s sÃ« Dukagjinit

Ministri i InfrastrukturÃ«s, Pal Lekaj, sot nÃ«nshkroi kontratÃ«n pÃ«r hartimin e projektit zbatues pÃ«r ndÃ«rtimin e autostradÃ«s Istog â€“ PejÃ« â€“ DeÃ§an â€“ GjakovÃ« â€“ Prizren, nÃ« gjatÃ«si 91 kilometra.

Top 10 softuerÃ«t e arkitekturÃ«s dhe inxhinierisÃ«

ArkitektÃ«ve, inxhinierÃ«ve dhe dizajnerÃ«ve tÃ« ndryshÃ«m tashmÃ« puna u Ã«shtÃ« lehtÃ«suar. Ky lehtÃ«sim vjen si pasojÃ« e pÃ«rdorimit tÃ« softuerÃ«ve tÃ« modelimit 3D, qÃ« mundÃ«sojnÃ« krijimin e njÃ« pÃ«rmbledhje tÃ« njÃ« ndÃ«rtese ose paraqitjen e shpejtÃ« tÃ« ideve tÃ« reja tÃ« projektimit.

Arkitektura nuk Ã«shtÃ« veÃ§ profesion, por Ã«shtÃ« edhe mision

Profesori i ArkitekturÃ«s nÃ« Fakultetin e NdÃ«rtimtarisÃ« dhe ArkitekturÃ«s tÃ« Universitetit tÃ« PrishtinÃ«s, Xhelal LlonÃ§ari, ka thÃ«nÃ« pÃ«r NdÃ«rtimi.info se arkitektura nuk Ã«shtÃ« vetÃ«m profesion â€“ porse Ã«shtÃ« edhe mision.